Deze module is een paraplu-module voor de hele cursus.

• Waar vragen CIO’s en de Lead-Architecten om?
• Het competentie model en sociale vaardigheden
• Het double T-model: naast je eigen competentie in de breedte kunnen opereren.
• Samenwerken en verbinden, en daarmee balans in zingeving en vormgeving herstellen.
• De ongeschreven regels en een model voor succesvolle transformatie.

Hét thema in NAF-lustrumboek 2012 is ‘balans in zingeving en vormgeving’. Met zingeving bedoelen wij datgene wat mensen van waarde vinden; dat wat hun organisatie(-onderdeel) zin en betekenis geeft. Zingeving geeft, bewust of onbewust, richting aan de keuzes die wij maken. Omdat zingeving zowel een rationele als een gevoelsmatige oorsprong heeft, wordt zingeving vaak als ongrijpbaar ervaren. Bestuurders worden meestal geraakt door zingeving, terwijl architecten werken aan de vormgeving en inrichting (Enterprise Architectuur). Voor de balans is het nodig dat de architect zich nadrukkelijk in de beide domeinen van ‘zingeving’ en ‘vormgeving’ gaat bewegen en verbinding maakt middels architectuur(-principes). Het is het hoofdthema van de Masterclass.

Practijkcase
In het NAF-lustrumboek is het thema in de rondetafelsessies met architecten en bij interviews met CIO’s veelvuldig genoemd. Een samenvatting hiervan wordt besproken.

Speerpunten tijdens deze module:

• Enterprise architectuur = sturen op samenhang
• Het verband tussen samenhang en performance
• Samenhang op en tussen niveaus van zin- en vormgeving
• Hoe op samenhang gestuurd?
• Assessment: meting van ‘sturen op samenhang’
• Resultaten van ‘sturen op samenhang’ in een praktijkcasus

Assessments hebben aangetoond dat in meer dan 80% van de organisaties het schort aan ‘sturen op samenhang’ met als gevolg het falen van verandertrajecten, het ontstaan van sub optimalisaties, het divergeren van organisaties en dergelijke. Uitgaande van de stelling dat er een verband bestaat tussen een niveau van samenhang en een niveau van performance in organisaties is dit een betreurenswaardige zaak. In deze module worden stuurinstrumenten aangereikt om de samenhang van organisaties te expliciteren, om op de samenhang te kunnen sturen en om het ‘sturen op samenhang’ te kunnen meten. De ontwikkelde stuurinstrumenten voorzien in een integrale benadering van de oplossing van vraagstukken. Een complex vraagstuk waarin ‘sturen op samenhang’ is toegepast wordt diepgaand behandeld.

Praktijkcase: Organisatie ‘out of control’
De casus betreft een uitvoeringsorgaan van de overheid waar mede door falende prestaties van externe leveranciers de uitvoering ‘out of control’ geraakt was. Door toepassing van het concept ‘sturen op samenhang’ is deze organisatie binnen één jaar tijd volledig ‘in control’ gebracht. In deze casus wordt getoond hoe de samenhang van deze organisatie expliciet gemaakt is en vervolgens hoe deze geëxpliciteerde samenhang gebruikt is om in integrale oplossing te bieden voor het vraagstuk ‘hoe komen wij weer in control’

In deze module wordt uitgelegd, hoe strategie, missie en visie nauw samenhangen met informatie- en applicatie­architectuur uitgaande van de nieuwe technische mogelijkheden van het internet.
Strategie: Het is niet digitaal denken, maar het analoge gedrag van de klant waar bedrijven een antwoord op moeten hebben.
Missie: Er is een transitie naar handelaren in gegevens.
Visie: Als er data tussen bedrijven wordt uitgewisseld en er is inconsistentie tussen de gegevens, dan is actie nodig. De verificatie van de gegevens kan echter ook bij de klant gelegd worden; de klant past dan zelf aan.
Uitgaande van bovenstaande worden consequenties aangegeven voor de informatie- en de applicatie­architectuur en de wijze van werken van de (enterprise-) architecten.

Praktijkcase
Vanuit de Kamer van Koophandel wordt een praktijkcase gepresenteerd.

Speerpunten tijdens deze module

• Wat zijn architectuurprincipes?
• Hoe verhouden architectuurprincipes tot andere richtinggevende uitspraken?
• Praktische handvatten voor het opstellen en beoordelen van architectuurprincipes
• Voorbeelden van goede architectuurprincipes

Architectuurprincipes vormen de hoeksteen van architectuur en het opstellen ervan is een kernvaardigheid van architecten. In deze module worden zowel de theorie als de praktijk van architectuurprincipes belicht. Hierdoor is de deelnemer in staat goed te doorgronden wat architectuurprincipes zijn, maar krijgt deze tevens praktische handvatten om deze in de praktijk toe te passen. Er wordt ingegaan op de concepten, het proces en de rol van architectuur­principes in het architectuurvakgebied. Daarbij is uitgangspunt het boek “Architecture Principles – The Cornerstones of Enterprise Architecture”.

Praktijkcase
In het tweede deel gaan we aan de slag met architectuurprincipes uit de praktijk. Aan de hand van wat geleerd is in het eerste deel worden in het praktijkdeel de architectuurprincipes van de UvA-HvA doorgenomen. Komt de theorie hier goed in terug? Wat kan er beter?

Deze module gaat in op de praktijk van bedrijfs- en informatie-architecten, waarbij ook de theorie niet wordt vergeten:

• Voorbeelden uit de praktijk van bedrijfsarchitecten
• De context waarbinnen architecten werken
• De scope van het vakgebied
• Methoden en technieken
• …en veel ruimte voor verdiepende dialogen

Business architectuur legt de basis voor een integrale benadering van veranderingen in de organisatie en slaat hiermee een brug tussen zingeving en vormgeving.  Om dit te kunnen faciliteren moet een business architect als fundering diepgaande kennis bezitten van de producten en markten waarbinnen de organisatie actief is. Ook moet hij kunnen putten uit een toolbox met methoden en technieken om te kunnen communiceren met de verschillende stakeholders en om de business architectuur te creëren. In deze masterclass zullen wij aandacht besteden aan een consistente set van tools die business architect helpen de brug te bouwen.

Praktijkcase
Hoe kan een goede architectuur bijdragen aan het beter behalen van bedrijfsdoelen.

Om succesvol vorm te geven aan de double-T-architect door verbinden, wordt van de (enterprise-)architect gevraagd zich te verdiepen in de manier waarop verschillende persoonlijkheden die verbinding aangaan. Naast kennis en vaardigheden van de inhoud (EA) zijn sociale vaardigheden nodig. Er zijn verschillende vormen: bijv. architectuur artefacten harmoniseren maar bijv. ook het verbinden in organisaties van stakeholders en hun belangen. In deze module wordt ingegaan hoe de eigen persoonlijkheidsstructuur vorm geeft aan ‘verbinden’. Het ‘begrijpen van de ander’ is daarbij noodzakelijk.

Praktijkcase
Geoefend wordt met het Enneagram Persoonlijkheidsmodel en het daarop gebaseerde de InnovatieCirkel om te ervaren hoe een eigen individuele route kan worden uitgestippeld.

We worden steeds meer netwerk organisaties. Wat betekent dat voor bedrijfsfuncties, wat verandert er in managen van informatie? Hoe zorg je voor informatie en kennis beheer? Onder architectuur inrichten van informatie beheer en metamodellering voor langjarig behoud (30 jaar of meer) van context en procesbron. Dat zijn de onderwerpen van deze module informatie architectuur en toepassen van architectuur in informatie functies in processen.

Praktijkcase
De praktijkcase laat zien hoe het nu is en hoe de ontwikkeling van het beheer van informatie voor ‘Maasvlakte twee’ is gegaan. De informatie architect in een team samen met de business architect.

Module 8a: Informatiearchitectuur 2 “E&E Stellar Spelsimulatie”

• Informatie, gegevens en symbolen
  • wat is het verschil en waarom is dat belangrijk?
• Gebruik van gegevens van een ander
  • wat zijn de hindernissen?
  • en wat zijn mogelijke oplossingen?

Informatiearchitectuur wordt veelal vanuit een IT of een gegevenslogistiek perspectief bekeken. Deze spelsimulatie heeft tot doel om de semantische problematiek, die ook geadresseerd moet worden in de informatiearchitectuur, bewust en bespreekbaar te maken. Met name bij informatie zit “the devil in the details”. In deze spelsimulatie ervaar je waar je tegen aan gaat lopen in de praktijk, kom je er over in gesprek en moet je nadenken over de mogelijke oplossingen.

Module 8b: “Informatiearchitectuur in de keten”

Bij het realiseren van nieuwe processen en bijbehorend informatiesysteem kunnen we niet meer uit gaan van een ‘green field’; we moeten en willen graag gebruik maken van wat er allemaal al is. Helaas heeft de aanwezige digitale informatie meestal niet de gewenste kwaliteit. “Standaardisatie!” wordt er dan geroepen vanuit het IT-kamp. Op basis van een analyse van een aantal praktijkvoorbeelden beoordelen we de haalbaarheid van deze uitspraak. Vooral de noodzaak van semantische variëteit komt daarbij aan bod.

De inhoud van onze modules geeft antwoord op de volgende vragen :

• Hoe ga je om met grote veranderingen in de organisatie en hoe kan IT een succesfactor zijn in die verandering
• Hoe bepaal of de IT toegevoegde waarde heeft in het bedrijf en hoe vergroot je die waarde
• Hoe communiceer je succesvol de veranderingen in het bedrijf, hoe krijg je belangrijkste stakeholders mee in de verandering
• Hoe zijn persoonlijke vaardigheden van invloed op het succes van de enterprise architectuur functie
• Hoe vind je een goede balans tussen vernieuwing en beheer in de organisatie

Doel van module is de reality-check, of de beoogde architectuur ook daadwerkelijk te realiseren is. Deze aanpak laat zien hoe je je organisatie moderniseert met behulp van EA en is gebaseerd op onderzoek van Jeanne Ross en Peter Weill van MIT: Enterprise Architecture as a strategy. Vaak worden plannen gemaakt op basis van de architectuur, maar is de organisatie ook in staat om de veranderingen uit te voeren? Hoe pak je dat dan aan? Want een goede architectuuraanpak en beschrijving is belangrijk, maar dan moet het ook maakbaar en haalbaar zijn.

Praktijkcase
Architectuur in de praktijk brengen kan op vele manieren. Het succes en de toegevoegde waarde van architectuur is meer afhankelijk van mensen, besluitvorming en invloed, dan van de schoonheid of correctheid van modellen. In het verhaal zal duidelijk worden hoe verschillende implementaties van architectuur, uitgaande van de maturiteit van de organisatie de effectiviteit geoptimaliseerd hebben.

Speerpunten tijdens deze module zijn:

• Welke architectuurwerkwijzen passen bij welke organisatiecultuur?
• Communicatie is altijd belangrijk, maar er is wel verschil in typen communicatie
• Vooral in autonome organisaties moeten architecten bepaalde voorwaarden eerst invullen, voor ze effectief kunnen zijn

Voor het effectief inzetten van architectuur is er geen ‘one size fits all’. Organisaties verschillen in omvang, cultuur en missie. En dat heeft zijn weerslag op de manier waarop organisaties met architectuur omgaan. In deze module bespreken we de resultaten van een promotieonderzoek van de docent naar de invloed van organisatiekenmerken op de wijze waarop architectuur ingezet wordt in de organisatie. Een case study laat zien dat er een relatie is tussen bepaalde cultuurkenmerken, zoals de mate van samenwerking in een organisatie, en welke werkwijzen voor architecten succesvol zijn. Daarnaast toont een uitgebreide survey een verband tussen bedrijfssector en het bereiken van bepaalde resultaten met architectuur.

Praktijkcase
Geoefend wordt met het Enneagram Persoonlijkheidsmodel en het daarop gebaseerde de InnovatieCirkel om te ervaren hoe een eigen individuele route kan worden uitgestippeld.

De ArchiMate-standaard voor architectuurbeschrijving is in de laatste jaren erg populair geworden, zowel nationaal als internationaal. ArchiMate is inmiddels door vele organisaties als standaard gekozen en breed uitgerold. ArchiMate wordt beheerd door The Open Group, die ook verantwoordelijk is voor de TOGAF-methode voor architectuur-ontwikkeling. In deze masterclass krijgt u een inleiding in de opbouw en toepassing van de standaard. Aan de hand van voorbeelden krijgt u inzicht in de toepassingen van ArchiMate 3 voor het gehele architectuurtraject, van stakeholder-management en requirementsanalyse tot implementatie, migratie en portfolio-management.

Praktijkcase: Grip op IT kosten met ArchiMate
In het huidige economische klimaat zullen veel bedrijven op zoek zijn naar de mogelijkheden om tot een structurele verlaging van hun IT kosten te komen. VIVAT Verzekeringen heeft dit aangepakt door de kosten inzichtelijk te maken op basis van ArchiMate  modellen. Op basis van deze modellen zijn zg. roadmaps opgesteld waarbij de financiële impact van de strategische veranderingen voor de komende jaren inzichtelijk worden gemaakt. In de praktijkcase wordt ingegaan op de aanpak van dit traject, de ArchiMate modellen die hiervoor zijn gemaakt en de resultaten die hiermee bereikt zijn.

Speerpunten tijdens deze module:

• Betekenis en belang van visualisatie voor architectuur
• Basis principes visualisatie voor architecten
• Introductie praktische visualisatietechnieken voor architecten
• Oefenen met de visualisatietechnieken op eigen architectuur producten
  

Visualisatie is een belangrijk hulpmiddel om de eigen gedachten te structureren, dat denkwerk naar anderen te communiceren en tot besluitvorming te komen.
Effectieve visuele communicatie vraagt om een sterke structuur, een goede vormgeving en een heldere storyline afgestemd op het doel en publiek.
Het doel van deze module is om deelnemers te helpen effectiever visueel te communiceren, door inzicht te geven in de mogelijkheden/valkuilen en praktische handvatten aan te reiken.
De module wisselt theorie en praktijk af om op interactieve wijze direct aan de slag te gaan met de geleerde lessen.

Praktijkcase
Middels een praktijkcase worden de theorie en praktische hulpmiddelen toegepast op het optimaliseren van de deelnemers’ eigen visualisaties. Voor het succes van het praktijk gedeelte is het daarom van belang dat de deelnemers één of twee visualisaties uit de eigen praktijk meenemen. Voor een goede voorbereiding van de docenten is het praktisch als deze een week van te voren met de docenten gedeeld worden.

Veel organisaties staan na jaren digitalisering voor een enorme uitdaging: hoe kun je het huidige, veelal starre en complexe applicatielandschap doorontwikkelen naar de behoeften van de moderne tijd? Organisaties willen snel aanpasbare functionaliteit, maximaal gebruik van gegevens, geschikt voor samenwerking met klanten en partners, altijd benaderbaar via mobiele technologie en apps, maar toch ook robuust, schaalbaar en veilig. En betaalbaar natuurlijk. Een enorme uitdaging. In deze module wordt aangegeven hoe applicatie­architectuur hierbij kan ondersteunen. Hierdoor is de deelnemer in staat om te helpen bij het maken van onderbouwde keuzes m.b.t. vernieuwen of saneren, zelfbouw of pakketten, zelf doen of uitbesteden, in huis houden of in een cloud onderbrengen. Er wordt ingegaan op diverse  verschijningsvormen van applicatiearchitectuur.

Infrastructuur & Security zijn van levensbelang voor een moderne bedrijfsvoering. Zowel wat betreft wendbaarheid alsook continuïteit. Daarom dient een organisatie hier bewust mee om te gaan door zowel infrastructuur als beveiliging zo in te richten dat het de bedrijfsvoering optimaal faciliteert en borgt. Architectuur is hét hulpmiddel om deze van nature nogal weerbarstige vakgebieden te ontsluiten voor niet-specialisten. Zodanig dat door diverse stakeholders zinvolle uitspraken gedaan kunnen worden die richting geven aan de ruimtelijke ordening van de digitale wereld. In deze masterclass wordt u getoond hoe dat in zijn werk gaat, toegelicht vanuit de praktijk.

Praktijkcase
De praktijkcase is integraal onderdeel van de sessie, verzorgd door Joris Hermans, Enterprise infrastructure architect bij NXP Semiconductors. Joris zal oa de uitgebruide infrastructuur architectuur repository van NXP laten zien.

Bedrijfsprocessen en ketens worden complexer. Publiek- en private samenwerking komt steeds vaker voor. Tegelijk neemt de afhankelijkheid van ICT toe en worden de kansen op verstoringen en fouten groter. Er zijn dus een aantal issues op het raakvlak tussen de architectuur- en testfunctie. Sturing op basis van risico’s is daarin voor beide vakgebieden van belang. Centrale thema voor de masterclass: hoe kan de testfunctie de architect helpen en wat wordt daarin van de architect verwacht (samenwerken en verbinden)? Het testen zal in een bredere context van assurance worden geplaatst. Het theoretische deel zal worden samen gesteld op basis van Tmap Next en testen in een agile context.

Praktijkcase
Het praktijk deel zal worden samengesteld op basis van de verbeterde testaanpak en de transitie naar een wendbare Belastingdienst.

De praktijk van verbinden krijgt uitgebreide aandacht. In het praktijkgedeelte wordt een eindgebruikerspraktijkcase uit één van de Masterclass-modules uitgekozen om te bekijken hoe verbinden, heeft plaatsgevonden en hoe dit met de inzichten van de Masterclass-studenten verbeterd kan worden.